ปัญหาความยากจนที่อาจจะกลายเป็นปัญหาเรื้อรังด้วยจำนวนคนยากจนที่เพิ่มมากขึ้นเพราะการเปลี่ยนแปลงของการสร้างมูลค่าเพิ่มในระบบเศรษฐกิจ เช่น ผู้ตกงานจากการระบาดของโรคจะสามารถหางานใหม่ได้หรือไม่ งานใหม่ที่หาได้จะสร้างรายได้ได้เท่าเดิมหรือถ้าจะให้ดีสามารถสร้างรายได้ได้มากกว่าเดิมหรือไม่ เพราะถ้าหางานใหม่ไม่ได้ (หลังจากถูกเลิกจ้าง) หรือมีรายได้ลดลง ภาระค่าใช้จ่ายที่มีอยู่ในครัวเรือนย่อมกดดันให้ครัวเรือนต้องก่อหนี้มากขึ้น มีสถานะทางเศรษฐกิจที่แย่ลง หรือยากจนลง ในทางธุรกิจ (หรือผู้ประกอบอาชีพอิสระ) โดยเฉพาะกลุ่มผู้ประกอบการรายย่อย (Micro Business) และผู้ประกอบการขนาดกลางขนาดย่อม (SME) ก็ยังมีความไม่แน่ใจว่ากิจการที่ปิดไป หรือหยุดไปชั่วคราวนั้น จะสามารถกลับมาดำเนินการได้หรือไม่ ต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบไปอย่างไร
และที่สำคัญมีความสามารถที่จะปรับเปลี่ยนเพื่อให้ธุรกิจสามารถสร้างรายได้ได้ตามเดิมหรือไม่ ความไม่แน่นอนดังกล่าวนี้ทำให้ประชากรจำนวนไม่น้อยในประเทศต้องตกอยู่ในภาวะสุ่มเสี่ยงต่อการต้องเผชิญกับปัญหาความยากจน ซึ่งสำหรับคนเหล่านี้ คงจะต้องใช้เวลาไม่น้อยในการยกระดับคุณภาพชีวิตของตนเองให้ก้าวพ้นความยากจนขึ้นมาได้อีกครั้ง ในระดับมหภาค ประเทศโดยรวมย่อมสูญเสียผลิตภาพการผลิต (Productivity) ซึ่งก็จะกระทบต่อเนื่องไปถึงปัญหาสังคมอื่น ๆ ของประเทศได้ตั้งแต่ปัญหาทางด้านการศึกษา (การพัฒนาทักษะสำหรับประชากรในรุ่นต่อ ๆ ไปของประเทศ) การสาธารณสุข หรือแม้แต่ปัญหาอาชญากรรมและความมั่นคงของประเทศ
ข้อมูลที่แสดงถึงการเพิ่มขึ้นของมูลค่าหนี้ภาคครัวเรือนในช่วงเศรษฐกิจถดถอย สะท้อนให้เห็นถึงความยากลำบากของประชาชนในการสร้างรายได้ให้เพียงพอต่อค่าใช้จ่ายในครัวเรือน แตกต่างจากการเพิ่มขึ้นของหนี้ครัวเรือนในช่วงที่เศรษฐกิจมีการเติบโตได้ดี เพราะการก่อหนี้เพื่อการบริโภคในช่วงที่เศรษฐกิจดีเป็นเพราะประชาชนมีความมั่นใจในการสร้างรายได้ทั้งในปัจจุบันและอนาคต แต่การเพิ่มขึ้นของหนี้ครัวเรือนในช่วงที่เศรษฐกิจถดถอย เป็นการกู้ยืมเพื่อความจำเป็นในการดำรงชีพ แม้จะยังไม่แน่ใจว่าจะสร้างรายได้ได้เพียงพอต่อการจ่ายชำระคืนหนี้เงินต้นและดอกเบี้ย แต่ก็เป็นความจำเป็น อีกทั้งการให้สินเชื่อในช่วงเวลาที่ยากลำบาก สถาบันการเงินก็มักจะเข้มงวดเพื่อป้องกันความเสี่ยงจากการผิดนัดชำระหนี้
สำหรับคนยากจนจริง ๆ ที่ไม่สามารถเข้าถึงแหล่งเงินกู้ในระบบ การกู้ยืมจากแหล่งเงินกู้นอกระบบจะกลายเป็นแหล่งเงินกู้สุดท้ายที่แม้ว่ามีอัตราดอกเบี้ยที่สูงมาก แต่ก็มีความจำเป็น กลไกดังกล่าวผลักให้กลุ่มคนที่ยากจน ไม่รับผลกระทบอย่างรุนแรงและเฉียบพลัน ต้องเข้าสู่วังวนของกับดับความยากจน (Poverty Trap) จนกลายเป็นปัญหาเรื้อรัง และเป็นแผลเป็นในระบบเศรษฐกิจได้
มาตรการในการลดภาระการผ่อนชำระหนี้ การลดอัตราดอกเบี้ย หรือการพักชำระหนี้ ไม่ได้มีผลต่อการลดสถานะความเป็นหนี้ของภาคครัวเรือน และไม่ได้ทำให้ครัวเรือนมีภาระหนี้ลดลงได้โดยตรง เป็นเพียงการยืดระยะเวลาของสถานะหนี้ให้ยาวขึ้นเพื่อเปิดโอกาสให้ครัวเรือนที่มีหนี้สินสามารถสร้างรายได้เพื่อกลับมาชำระหนี้ได้ตามเดิม
สำหรับครัวเรือนที่ยากจน หรือได้รับผลกระทบจากการระบาดของโรคและมาตรการในการรับมือกับการระบาดของโรคในหลายรอบ รวมทั้งการระบาดที่อาจจะเกิดขึ้นได้อีกจากการกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัส ทำให้โอกาสของครัวเรือนเหล่านี้ลดลงอย่างมากในการที่จะจ่ายชำระคืนหนี้ที่ได้ก่อขึ้นทั้งในอดีตและปัจจุบัน การสร้างโอกาสในการสร้างรายได้ให้กับครัวเรือนในกลุ่มนี้คงจะเป็นทางเลือกเดียวที่จะช่วยให้สามารถหลุดพ้นจากภาระหนี้ และความยากจนได้ จึงจะสามารถลบรอยแผลเป็นนี้ในระบบเศรษฐกิจไทยให้เจือจางลงไปได้
การสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจให้กับคนในประเทศให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ (เท่ากับเป็นการสร้างมูลค่าเพิ่มทางเศรษฐกิจ) โดยไม่ต้องรอ หรือคำนึงถึงการเปิด หรือไม่เปิดประเทศ จะมีนักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามาในประเทศกี่คน ภูเก็ต sandbox จะสำเร็จหรือไม่ มากน้อยเพียงใด การตั้งข้อสมมติในการกำหนดนโยบานทางเศรษฐกิจอาจจะต้องเริ่มต้นจากฐานเศรษฐกิจภายในประเทศเป็นหลัก เช่น
ถ้าเราจะมีนักท่องเที่ยวต่างชาติเดินทางเข้ามท่องเที่ยวในประเทศไทยได้เพียง 1-2 ล้านคนในปีหน้า (2565) เศรษฐกิจไทยจะขับเคลื่อนด้วยอะไร จะต้องมีการดำเนินการอย่างไร จะต้องมีการส่งเสริมให้มีการส่งออกเพิ่มขึ้นเพียงใด สามารถจะมีการลงทุนภาครัฐและเอกชน หรือจะผลักดันให้เกิดการเพิ่มประสิทธิภาพในระบบเศรษฐกิจได้ในทิศทางใดบ้าง สามารถทำให้เกิดการใช้ประโยชน์จากโครงสร้างพื้นฐานที่รัฐใช้งบประมาณ เงินลงทุน ในระยะเวลา 5 ปีที่ผ่านมาให้สามารถสร้างมูลค่าได้อย่างไรบ้าง ซึ่งจริง ๆ แล้วแนวทางการดำเนินนโยบายทางเศรษฐกิจนี้ก็เป็นแนวทางเดียวกับที่ประเทศที่เป็นเศรษฐกิจหลักของโลก (สหรัฐฯ มีนโยบายในการลงทุนเพื่อพัฒนายกระดับโครงสร้างพื้นฐานในประเทศควบคู่ไปกับมาตรการเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบด้วยการแจกเงิน ประเทศจีนยังไม่มีการกำหนดว่าจะมีการเปิดประเทศหรืออนุญาตให้คนต่างชาติเดินทางเข้าประเทศ แต่ขับเคลื่อนทางด้านการส่งออกสินค้า) ทั้งหมดนี้เป็นเพียงบางส่วนของข้อพิจารณาที่น่าจะได้ผนวกเข้ากับการดำเนินนโยบายทางเศรษฐกิจของประเทศเพิ่มเติมไปจากการกำหนดนโยบายในการเยียวยา และกระตุ้นเศรษฐกิจด้วยการส่งเสริมการบริโภค โดยหวังและเฝ้ารอว่าเมื่อการระบาดหมดไป กิจกรรมทางเศรษฐกิจ (แบบเดิม) ก็จะกลับมาในระบบเศรษฐกิจไทย
เพราะทุกนาทีที่เสียไปเท่ากับว่าเรากำลังเพิ่มความกว้าง และความลึกของแผลเป็นทางเศรษฐกิจทางด้านความยากจนนี้มากขึ้นทุกที เมื่อไปผนวกเข้ากับแผลเป็นทางด้านความเหลื่อมล้ำ ซึ่งก็เป็นอีกแผลเป็นใหญ่แผลหนึ่งในระบบเศรษฐกิจไทย ดัชนีวัดความเหลื่อมล้ำทางด้านความมั่งคั่ง (Wealth Inequalities) โดยวัดจากการถือครองที่ดิน หรือการถือครองทรัพย์สินทางการเงิน ชี้ว่าประเทศไทยมีความเหลื่อมล้ำทางด้านความมั่งคั่งสูงมากระดับ 0.7-0.8 (คล้ายกับดัชนี GINI ที่วัดความเหลื่อมล้ำทางด้านรายได้ ค่าใกล้ 1 หรือเท่ากับ 1 คือ มีความเหลื่อมล้ำมากที่สุด) กลายเป็นปัญหาที่เรื้อรัง ยากต่อการแก้ไข และเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาประเทศมากขึ้นเรื่อย ๆ
ข่าวที่เกี่ยวข้องในอดีต
Related Keywords