Մեր զրուցակիցն է ԱԻՄ նախագահ Պարույր Հայրիկյանը
Ալիև-Պուտին հանդիպման ժամանակ ՌԴ նախագահը բավական դրական էր գնահատում հանդիպումը, մինչդեռ Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումը մտահոգությունների առիթ էր տվել: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հանդիպումները և որքանով են Երասխի դեպքերը կապված այս հանդիպումների հետ:
Ոչ միայն Երասխի դեպքերը, այլ ընդհանուր, վերջին իրադարձությունները տեղի ունեցան Ռուսաստանի անմիջական մասնակցությամբ և հայկական ուժերի հակառակորդի օգտին: Հետևաբար ինչ-որ բան փոխված տեսնելու համար մենք պետք է նոր հիմքեր տեսնեինք: Այն, ինչ կատարվում է, դրանք նույն շրջանակներում են, նույն ծիրեն ներս: Նոր բան չկա և նոր բան չի կարող լինել առանց քո համապատասխան համարժեք գործողությունների: Իսկ Հայաստանն իր անվտանգությունն ապահովում է ոստիկանական ուժեր ստեղծելով:
Այսինքն նախ պետք էր բանա՞կն ամրացնել:
Հազար բան կա անելու, դրա ոչ անհրաժեշտությունը կար, ոչ էլ երբևէ լուրջ խոսակցություն է եղել դրա մասին: Այդպիսի հրատապ խնդիր մենք չենք ունեցել, բայց մարդիկ դա են համարում ազգային անվտանգության տեսակետից կարևոր:
Այս իրավիճակն ինչի՞ կհանգեցնի, հնարավո՞ր է լարվածությունը վերաճի լայնամասշտաբ գործողությունների, և արդյոք Հայաստանից ավելին կորզելու քաղաքականություն է իրականացվում:
Թե ինչի է ձգտում թուրք-ադրբեջանական կողմը, ակնհայտ է: Թուրքիան կարողացավ վարպետորեն հայկական արտաքին քաղաքականության ռազմավարության պայմաններում հայ-թուրքական միջազգայնորեն ակնհայտ անառարկելի և հայերի համար շատ շահեկան հակամարտությունը դարձնել Ղարաբաղի հիմնահարց: Դա արվեց նաև հայ բթամիտների օգնությամբ: Նրանք, որոնք ասում էին՝ Արցախի հիմնահարց, նրանք շարքային ակնոցավոր կամ առանց ակնոցի դիպլոմով բթամիտներ էին: Թուրքիային դա հաջողվել է շատ վաղուց: Հիմա բանը կարող է հասնել նրան, որ Ադրբեջանն էլ կհանգեցնի նրան, որ մեր հակամարտությունը կդառնա արդեն ոչ թե հայ-ադրբեջանական, այլ Հայաստան-Նախիջևան հակամարտություն: Որքան հակառակորդին փոքրացնում ես, այդքան փոքրանում ես նաև դու: Իրենք հաջողությամբ իրենց ծրագիրն իրականացրին:
Ես այդ մասին բազմիցս խոսել եմ, էլ չեմ ասում, որ ժամանակին որոշակի առաջարկներ եմ արել: Բայց այս մարդիկ՝ Լևոնն իրենով, Ռոբերտը բարդույթավորված, ագրեսոր չերևալու մարմաջով, Իսկ Սերժ Սարգսյանն արդեն այն պահին, երբ ասաց՝ իսկ ո՞վ ասաց, որ մենք բնակեցնում ենք Արցախի ազատագրված տարածքները, այդ պահից նաև ինքը: Այսինքն իրենք մոռացան, որ մենք ունենք մեծ խնդիր, որի մի մասնիկն է կազմում Արցախը: Բոլորն իրար հետ Արցախի հիմնախնդիր կոչելով և դա առաջնային համարելով մեզ հասցրին այս վիճակին: Իսկ այս պայմաններում Ադրբեջանը նույնիսկ Երևանն է ուզում: Եվ դա ինչ-որ լրագրող կամ որևէ քաղաքական գործիչ չի ասում, այլ Նիկոլի բառերով՝ մեծ ինտելեկտի տեր, շատ հաճելի անձնավորություն, մեզ պատերազմ հայտարարած հարևան պետության նախագահը: Մեր իշխանություններին բոլորովին չի անհանգստացնում, որ այն, ինչ իրենք արել էին, նույնիսկ կոսմետիկա չէին: Բացարձակապես որևէ հստակություն չկա, ոչ մի պայմանավորվածություն կայուն չէ: Ըստ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության, բոլոր ուժերը, որտեղ կանգնած էին, այդտեղ էլ պետք է մնային: Եթե այդպես է, այդ ո՞նց է ստացվում, որ ինչ-որ տարածքներ տալուց հետո նրանք առաջ են գալիս: Այսինքն ոչ միայն իրենց տեղում չեն մնում, այլ անցնում են իբր Սովետական Միության սահմաններին: Բայց ԽՍՀՄ-ից և Ադրբեջանն է հրաժարվել, և Հայաստանը, այնպես որ, եթե պետք է սահմաններ ճշտվեն, հաստատ ոչ ԽՍՀՄ սահմաններով: Այսինքն դուք վերադառնում եք գաղութատիրոջ սահմանների՞ն, եթե նույնիսկ դա ձեզ ձեռնտու է: Այսինքն դուք չեք անկախացել: Եթե դուք Հելսինկյան համաձայնագրով եք ապրում, ապա այդ համաձայնագիրը նաև այլ սկզբունքներ է նախատեսում և շատ կարևոր համարում, հատկապես մարդու իրավունքների հետ կապված:
Կամ նույն նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրով գերիները պետք է վերադարձվեին, բայց չեն վերադարձվել: Էս ի՞նչ բանակցություններ կամ հանդիպումներ են: Նույնիսկ Պուտինի հրավերի դեպքում պետք էր ասել՝ գիտե՞ք, քանի դեռ գերիներ կան, ես իրավունք չունեմ գալու: Հազար բան կա անելու, էլ չեմ խոսում միջազգային հանրության հետ տարվելիք աշխատանքների կարևորությունը: Դրանք, իհարկե, նրբանկատություն պահանջում են, բայց չափից ավելի հստակ են:
Կրեմլի խոսնակ Պեսկովը՝ պատասխանելով Ղարաբաղյան կարգավորմանը ներգրավվելու Ֆրանսիայի ցանկության մասին հարցին, ասել է՝ եթե միջնորդների ջանքերը բերում են կայունություն, կանխատեսելիություն և օգնում են գոյություն ունեցող համաձայնությունների իրագործմանը, ապա դրանք կարելի է միայն ողջունել: Ըստ էության, Մոսկվան պատասխանում է Փարիզին: Ի՞նչ պետք է հասկանալ այս պատասխանից, Մոսկվան պայմաննե՞ր է դնում:
Առանձին բարձրաստիճան պաշտոնյայի հայտարարությամբ չէ, որ մենք պետք է կողմնորոշվենք: Համանախագահներ նշանակում է այդ նպատակին ծառայող պետություններ, այնպես որ եթե Պեսկովն ասում է՝ «եթե», այդ «եթե»-ն փաթաթիր դիր մի տեղդ: Դու ո՞վ ես, որ հիմա գնահատական տաս համանախագահող պետություններին: Ամեն դեպքում, դեռ այն օրերին, երբ Հայաստանի ջախջախումն էր նախապատրաստվում, քանի անգամ Ռուսաստանը հայտարարել է, որ մենք ամեն ինչ ուզում ենք անել համանախագահների հետ միասին: Միամիտ պետք է լինել, որ իրենց համատեղ աշխատելու հետևանքները տեսնելուց հետո իրենց ասածներին լավատեսական վերաբերմունք ցույց տալ: Ռուսները բազմիցս ասել են՝ մենք ինքնուրույն չենք աշխատում, ուզում ենք աշխատել համանախագահների հետ, բայց ի վերջո, երբ համանախագահներն առաջարկեցին սկանդինավյան ուժեր, միանգամից այստեղ իրենց խամաճիկը մեջտեղ թռավ և ասաց՝ չէ, չէ, չէ, միայն Ռուսաստանը կարող է, մեզ ռուսական խաղաղապահներ են պետք: Նույնկերպ ես այսօր նայում եմ ռուսական որևէ պաշտոնյայի հայտարարությունը, այն էլ միջազգային կառույցներին, այլ գործընկերներին գնահատական տալու առումով, դու ո՞վ ես, որ Ֆրանսիայի կամ Ամերիկայի կեցվածքը գնահատես: Ասում է՝ եթե այդպես է, ապա մենք դեմ չենք: Դու ո՞վ ես, որ դեմ լինես: Էստեղ խամաճիկ Նիկոլ ունեք, կարող եք նաև դեմ ու կողմ լինելուց խոսել, որովհետև Նիկոլը բազում անգամներ փակուղային վիճակ է ստեղծել մեր միակ ելքի ճանապարհին:
Իսկ միակ ելքը քաղաքակիրթ աշխարհն է: Մինսկի խումբը ինքնուրույն բան չէր, դա ԵԱՀԿ բոլոր պետություններին էր ներկայացնում, էլ չեմ խոսում ՆԱՏՕ-ի մասին: Աշխարհում խաղաղության, կայունության երաշխավորը մենք գիտենք ով է, հաստատ ոչ Ռուսաստանը, իսկ Նիկոլը ռուսական խաղն է խաղում և մեզ դրել է ծանր կացության առջև: Էլի ռուսների հետ հարաբերություններդ պահպանիր, բայց արժանապատվություն ունեցիր: Այնտեղ նաև անձնական գործոններ կան, փող կա, թվացյալ և իրական շահեր կան:
Բաժնի նյութեր