Γιώργου Γεωργίου
Αντιδράσεις αναμένεται να προκαλέσει από μεγάλες εφοπλιστικές ενώσεις η τελική πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επέκταση του Συστήματος Εμπορίας Ρύπων (EU ETS) στη ναυτιλία, καθώς παρότι αφήνει "παράθυρο" για διαμοιρασμό του κόστους με τους ναυλωτές, θεωρείται ότι δε θα έχει ουσιαστικά αποτελέσματα.
Συγκεκριμένα οι Βρυξέλλες υιοθετούν δύο πολιτικές για τη ναυτιλία. Πρώτον την επέκταση του ETS στον κλάδο και δεύτερον την πρωτοβουλία FuelEU Maritime για την απομάκρυνση των πλοίων από τα συμβατικά καύσιμα. Σημειώνεται ότι οι προτεινόμενοι κανονισμοί θα ισχύσουν για πλοία χωρητικότητας άνω των 5.000 GT (gross tonnage).
Πρόκειται για δέσμη μέτρων υπό το πακέτο "Fit for 55" της Ένωσης, με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Tο ΕΤS και η ευθύνη του κόστους
Αρχικά, αναφορικά με το ETS, οι εταιρείες θα αγοράζουν δικαιώματα εκπομπών για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν. Αν μία εταιρεία μειώσει τις εκπομπές, μπορεί είτε να κρατήσει τα εναπομείναντα δικαιώματα για μελλοντικές ανάγκες ή να τα μεταπωλήσει σε άλλες εταιρείες.
Οι ναυτιλιακές αναλαμβάνουν την ευθύνη για όλες τις εκπομπές άνθρακα ανάμεσα σε λιμάνια της ΕΕ και το 50% αυτών για διεθνή ταξίδια που ξεκινούν και τελειώνουν στα λιμάνια του μπλοκ. Σύμφωνα με το προτεινόμενο κείμενο, οι εταιρείες θα είναι υπεύθυνες για το 20% των εκπομπών το 2023, το 45% το 2024, το 70% το 2025 και το 100% από το 2026.
Το "φλέγον" ζήτημα για το ETS είναι το ποιος θα έχει την ευθύνη του κόστους των εκπομπών. Η ΕΕ ορίζει ότι: "Το άτομο ή ο οργανισμός που θα αναλάβει την ευθύνη για τη συμμόρφωση με αυτόν τον κανονισμό θα πρέπει να είναι η ναυτιλιακή εταιρεία, δηλαδή ο πλοιοκτήτης ή κάθε άλλος οργανισμός ή άτομο, όπως ο διαχειριστής (manager) ή ο ναυλωτής (bareboat charterer), ο οποίος έχει αναλάβει την ευθύνη για τη λειτουργία του πλοίου και έχει συμφωνήσει να αναλάβει όλα τα καθήκοντα και τις ευθύνες, οι οποίες ορίζονται από το Διεθνή Κώδικα Ασφαλούς Διαχείρισης Πλοίων".
Έτσι, μένει ανοιχτό αν ο πλοιοκτήτης τελικά θα επωμίζεται το κόστος των εκπομπών, κάτι στο οποίο αντιτάσσονται σθεναρά οι Έλληνες εφοπλιστές, αλλά και οι περισσότερες διεθνείς ενώσεις.
"Θα υπάρξουν αντιδράσεις από εφοπλιστικές ενώσεις, διότι μακροχρόνιοι ναυλωτές είναι στο απυρόβλητο και ουσιαστικά την ευθύνη την επωμίζεται ο ιδιοκτήτης" σχολιάζει στο
Capital.gr υψηλόβαθμο στέλεχος ελληνικής ναυτιλιακής, με εμπειρία στα περιβαλλοντικά θέματα.
"Παρά τις νουθεσίες των Ελλήνων εφοπλιστών, η ΕΕ φαίνεται να αγνοεί πώς δουλεύει η ναυτιλία, αφήνοντας έξω από τις διαδικασίες αυτούς που κανονίζουν το ταξίδι, αγοράζουν το πετρέλαιο κλπ" προσθέτει.
Η πρωτοβουλία για τα καύσιμα
Η Κομισιόν προτείνει, επίσης, το FuelEU Maritime, μία πρωτοβουλία, η οποία προωθεί την αύξηση του μεριδίου των εναλλακτικών, χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα καυσίμων στη ναυτιλία από το 2025.
Ο κανονισμός προβλέπει την εφαρμογή ενός ανώτατου ορίου στην ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την ενέργεια που χρησιμοποιούν τα πλοία στα λιμάνια της Ένωσης. Το εν λόγω όριο θα υποχωρεί σταδιακά, βάσει κυλιόμενων πενταετών στόχων από το 2025 έως και το 2050.
Αυτές οι απαιτήσεις θα λαμβάνουν υπόψη τις εκπομπές που παράγονται από το καύσιμο, σε όλο τον κύκλο ζωής του, από την παραγωγή μέχρι και την τελική κατανάλωση από το πλοίο, όχι μόνο κατά τη χρήση του από αυτό.
Εκπρόσωποι της βιομηχανίας, αλλά και περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν ασκήσει κριτική στην πρόταση, σημειώνοντας ότι προωθείται η κατανάλωση LNG και βιοκαυσίμων, των οποίων η αποτελεσματικότητα κρίνεται ανεπαρκής για την "πράσινη" μετάβαση.
Παράλληλα, θα απαιτηθεί από τα λιμάνια να ενισχύσουν τις υποδομές LNG και παροχής ισχύος από τη στεριά. Μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2030, τα λιμάνια με πάνω από 50 κατά μέσο όρο ετήσιες προσεγγίσεις από containerships θα πρέπει να μπορούν να παρέχουν ισχύ από τη στεριά για να καλύπτουν τουλάχιστον το 90% της ενεργειακής ζήτησης των πλοίων όσο είναι δεμένα. Το ίδιο θα ισχύσει και για τα λιμάνια με περισσότερες από 40 ετήσιες προσεγγίσεις επιβατηγών και ταχύπλοοων.
Σημειώνεται ότι η Κομισιόν δεν ενέκρινε τελικά την εγκαθίδρυση ενός ειδικού ταμείου για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας στην απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, παρά τις εκκλήσεις του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά και πλοιοκτητών.
Την απογοήτευσή του για τη συγκεκριμένη εξέλιξη εξέφρασε ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου (ICS), Guy Platten.
Κριτική από Έλληνες και ICS
"Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που σίγουρα δε θα αρέσει στους Έλληνες εφοπλιστές - και σε πολλούς άλλους - διότι θεωρούν ότι δε θα είναι αποτελεσματικό για το περιβάλλον" επισημαίνει στο
Capital.gr στέλεχος ελληνικής ναυτιλιακής εταιρείας, σχολιάζοντας το σύνολο της πρότασης των Βρυξελλών.
Όπως λέει συγκεκριμένα "τα χρήματα από το χρηματιστήριο ρύπων (ETS) καταλήγουν στο εκάστοτε κράτος, συνεπώς η Ελλάδα, με τον τεράστιο στόλο της, θα πληρώνει τα άλλα κράτη της ΕΕ".
"Οι ίδιες οι πράσινες οργανώσεις βρίσκονται αντίθετες με το πλάνο, καθώς πιστεύουν ότι δεν περιορίζει καθόλου τα ορυκτά καύσιμα" προσθέτει.
Σημειώνεται ότι δεν έχει υπάρξει ακόμη επίσημη ανακοίνωση από την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, αλλά οι θέσεις της είναι ευρέως γνωστές, όπως επαναδιατυπώθηκαν
Καυστικά ήταν τα σχόλια του ICS. Ειδικότερα, ο κ. Platten έκανε λόγο για "αρπαγή χρημάτων", "ιδεολογική άσκηση αύξησης εσόδων, η οποία θα αναστατώσει τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ", "διπλωματική υπερβολή και επιβολή μονομερούς και εξωεδαφικού φόρου στο εμπόριο". Συνολικά, το Επιμελητήριο θεωρεί ότι η ευρωπαϊκή πρόταση απειλεί να "βυθίσει" τις προσπάθειες απανθρακοποίησης της ναυτιλίας.
Υποστηρικτικό τόνο, αλλά με "αστερίσκους", υιοθέτησαν η Ένωση Ευρωπαίων Πλοιοκτητών (ECSA) και οι Γερμανοί πλοιοκτήτες.
Σημειώνεται, τέλος, ότι η πρόταση της Κομισιόν πρέπει να τεθεί υπό διαπραγμάτευση και να εγκριθεί από την πλειοψηφία των κρατών - μελών και την Ευρωβουλή πριν εφαρμοστεί, διαδικασία που μπορεί να κρατήσει μέχρι και δύο χρόνια.
Τι αναφέρει η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών
Σε ανακοίνωσή της για το θέμα, το απόγευμα της Πέμπτης, η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών σημειώνει:
"Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων "Fit for 55”, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την 14/7/2021 δύο προτάσεις για την απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον ορυκτό άνθρακα: την ένταξη της ναυτιλιακής βιομηχανίας στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) και την πρόταση FuelEU Maritime.
Οι προτάσεις αποσκοπούν στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης του τομέα σε καθαρότερα καύσιμα, αλλά, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να διασφαλιστούν η αποτελεσματικότητα των προβλεπόμενων κανόνων ως προς την επίτευξη πραγματικής μείωσης των εκπομπών και η βιωσιμότητα του ναυτιλιακού τομέα.
Ως περιφερειακό αγορακεντρικό μέτρο, το EU ETS είναι ασύμβατο με τον παγκόσμιο χαρακτήρα των θαλάσσιων μεταφορών, καθώς και με τον τρόπο λειτουργίας της ναυτιλίας, ενώ υπονομεύει σοβαρά τις συνεχιζόμενες διεθνείς προσπάθειες και διαπραγματεύσεις για την απανθρακοποίηση του τομέα. Ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών είναι ανεφάρμοστο για τις χιλιάδες ναυτιλιακές Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) που απαρτίζουν το μεγαλύτερο μέρος του κλάδου. Στο πλαίσιο αυτό, η Ένωσις Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ) σημειώνει το γεγονός ότι η εμβληματική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνωρίζει, σύμφωνα με την αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει", τον δομικό ρόλο του ναυλωτή, ο οποίος είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνος για την επιλογή των καυσίμων του πλοίου, της διαδρομής, του φορτίου, της ταχύτητας και του σχετικού κόστους του καυσίμου που καταναλώνεται.
"Η αναγνώριση της ευθύνης των ναυλωτών, για την κάλυψη του κόστους συμμόρφωσης στο πλαίσιο του EU ETS, δείχνει τη σωστή κατεύθυνση που θα πρέπει να έχουν οι συζητήσεις κατά την επόμενη φάση της νομοθετικής διαδικασίας, με τη συμμετοχή και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου", δήλωσε ο Πρόεδρος της ΕΕΕ, κ. Θεόδωρος Βενιάμης. "Ωστόσο, συμμεριζόμαστε πλήρως τις βαθιές ανησυχίες των εμπορικών διεθνών εταίρων της ΕΕ και την αντίθεσή τους κατά της επιβολής αυτού του μονομερούς μέτρου στο διεθνές εμπόριο, το οποίο εκλαμβάνεται ως ένα μέτρο εισροής εσόδων, και όχι ένα μέτρο με πραγματικά περιβαλλοντικά οφέλη".
Παράλληλα και δυστυχώς, η πρόταση FuelEU Maritime, η οποία στοχεύει στην προώθηση της χρήσης καθαρότερων ναυτιλιακών καυσίμων, φαίνεται ότι έχει αγνοήσει τα εγγενή χαρακτηριστικά της διεθνούς ναυτιλίας και την αλληλεπίδραση διαφορετικών φορέων της ναυτιλιακής μεταφορικής αλυσίδας. Ο κ. Βενιάμης σχολίασε: "Αντί να επιβάλει την υποχρέωση στους προμηθευτές καυσίμων, όπως συμβαίνει σε άλλους κλάδους των μεταφορών, καθιστώντας τους υπεύθυνους για την ένταση άνθρακα του καυσίμου που παρέχουν στα πλοία, οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στοχοποιούν άδικα και αδικαιολόγητα τα πλοία και τους διαχειριστές τους, οι οποίοι δε μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για την ποιότητα ή τη διαθεσιμότητα καυσίμων καθορισμένων προδιαγραφών. Η ένταση του άνθρακα στα ναυτιλιακά καύσιμα θα πρέπει να ρυθμίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο και υπό την προϋπόθεση της επαρκούς διαθεσιμότητας μη ορυκτών εναλλακτικών καυσίμων, τα οποία δεν είναι επί του παρόντος διαθέσιμα για την ποντοπόρο ναυτιλία και δε θα είναι ούτε στο άμεσο μέλλον. Χωρίς σημαντικές επενδύσεις στην Έρευνα και Ανάπτυξη από εμπλεκόμενους φορείς εκτός τομέα, όπως κατασκευαστές μηχανών, παραγωγούς καυσίμων και προμηθευτές ενέργειας, η ναυτιλιακή βιομηχανία θα παραμείνει εξαρτημένη από τον άνθρακα".
Σχολιάζοντας περαιτέρω την πρόταση, ο κ. Βενιάμης δήλωσε: "Δυστυχώς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισάγει ένα δεύτερο σύστημα MRV και έναν σύνθετο συγκεντρωτικό μηχανισμό συμμόρφωσης, όπου, σε συνδυασμό με τις κυρώσεις για τις εταιρείες που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους του προτεινόμενου Κανονισμού, επιβαρύνουν περαιτέρω και αδικαιολόγητα τον κλάδο μας".
H EEE στρέφει πλέον το βλέμμα προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα Κράτη Μέλη για το επόμενο στάδιο της νομοθετικής διαδικασίας σχετικά με αυτές τις αμφιλεγόμενες προτάσεις. "Ελπίζουμε ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί θα υιοθετήσουν μία συνετή και ρεαλιστική προσέγγιση. Είμαστε έτοιμοι να συνδράμουμε εποικοδομητικά στη διαδικασία για να διασφαλίσουμε ότι οι μελλοντικοί κανόνες της ΕΕ δεν θα είναι μόνο περιβαλλοντικά φιλόδοξοι στην θεωρία, αλλά και εφαρμόσιμοι στην πράξη καθώς και συμβατοί με τα διεθνή χαρακτηριστικά της ναυτιλίας, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι χιλιάδες ΜΜΕ που απαρτίζουν την bulk/tramp ναυτιλία θα παραμείνουν βιώσιμες σε ένα περιβαλλοντικά βιώσιμο μέλλον", τόνισε ο κ. Βενιάμης.
Διαβάστε ακόμα για: