نخستین جشنواره ادبی – هنری زخمهای جنگ در کابل برگزار شد
شنبه ۲۶ سرطان ۱۴۰۰
نویسنده: غضنفر کاظمی
نخستین جشنواره ادبی – هنری زخمهای جنگ با موضوع «قربانیان، عدالت و صلح» روز چهارشنبه به تاریخ 23 سرطان 1400 در تالار کنفرانسهای کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، در کابل برگزار گردید.
در این جشنواره که از سوی موسسهای حقوق بشر و دموکراسی افغانستان برگزار شده بود اثرهای بیشتر از 160 داستان نویس و شاعر مورد ارزیابی هیات داوران قرار گرفته است و نیز آثار برگزیدهای اشتراک کنندگان این جشنواره در دو مجموعه تحت عنوان «نمیخواهم او هم خاکستر شود» و «میان دو انفجار» به چاپ رسیده است.
در جشنواره ادبی – هنری زخمهای جنگ که شامل دو بخش از جمله شعر و داستان کوتاه میشد به سه تن از برگزیدگان هر دو بخش جایزه تعیین کرده بودند.
به ترتیب رامین مظهر، حکمت نظری و جلال نظری به ترتیب سه شاعری بودند که جایگاه نخست، دوم و سوم را به دست آوردند. در قسمت ادبیات داستانی، امید حقبین با داستان «مرگ خواستن» برگزیدهای مقام نخست، عصتالله کهزاد با داستان «اتاق ۱۱۵» و معصومه امیری با داستان «تو چی فکر میکنی رضا؟» برگزیدگان مقام دوم مشترک و نورمحمد علیچوپانی با داستان «تایرهای کراچی چهارتایره» و رضا آغاز با داستان «دنیای مردهها» برگزیدگان مقام سوم مشترک جشنواره ادبی ـ هنری زخمهای جنگ شدند.
مجموعه شعرهای برگزیده این جشنواره در یک کتاب جمعآوری و تحت عنوان «میان دو انفجار» به چاپ رسیده است که در برگیرندهای سرودههای ۱۶ شاعر است. داوران این بخش از جشنواره محمدشریف سعیدی، دکتر سرورسا رفیعزاده و مهتاب ساحل بودهاند.
مجموعه داستانهای برگزیدهی جشنواره ادبی – هنری زخمهای جنگ هم با عنوان «نمیخواهم او هم خاکستر شود» چاپ شده و شامل ۱۴ داستان کوتاه است. مسئولیت داوری بخش داستان این جشنواره را تقی واحدی، حمیرا قادری و یعقوب یسنا به عهده داشتهاند.
مسئولان موسسهای حقوق بشر و دموکراسی افغانستان میگویند اشتراک کنندگان این جشنواره دارایی سند لیسانس و ماستری بودند و در این جشنواره اشتراک زنان نسبت به مردان در هر دو بخش شعر و داستان بیشتر بوده است.
این موسسه گفته است که آثار دریافت شده برای این جشنواره در ابتدا توسط دبیرخانه جشنواره با مدیریت هادی مروج مورد ارزیابی مقدماتی قرار گرفته و آثار واجد شرایط در هر دو بخش تفکیک و دستهبندی گردیده است. سپس برای ارزیابی نهایی به داوران هر بخش فرستاده شده و داوران هم براساس شاخصهای پختگی ادبی و زبانی نوشتهها، تازگی نگاه و ابتکار ادبی، پرداخت هنرمندانه و قدرت محتوایی آنها، آثار را بررسی و ارزیابی کردهاند و سرانجام در هر بخش آثار سه تن را به ترتیب به عنوان برندگان مقام اول، دوم و سوم جشنواره و آثار دیگر را به عنوان «آثار قابل تقدیر» انتخاب و به دبیرخانه معرفی نمودهاند.
نعیم نظری معاون کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان یکی از سخنرانان این جشنواره بود. او ضمن تقدیر و تشکر از تمامی عوامل درگیر این جشنواره گفت: «اینگونه برنامهها علاوه بر اینکه صدای قربانیان است، زمینهساز نبود ریشههای جنگ در افغانستان میشود و از این لحاظ، این برنامه بینهایت ارزشمند و قابل قدر است.» او همچنین یادآوری کرد که این برنامه میتواند یک گام مهم برای نهادینه شدن ارزشهای حقوق بشر در افغانستان محسوب شود.
دکتر حمیرا قادری از داوران بخش ادبیات داستانی جشنواره زخمهای جنگ یکی دیگر از سخنرانان برنامه بود. او در سخنرانی با موضوع «چه کسی راوی جنگ است، زنان یا مردان؟» حضور زنان در جنگ و تفاوت روایت شان را مورد بررسی قرار داد. او گفت که وقتی زنی دارد جنگ را روایت میکند احساساتی را بیان میکند که فراتر از بیان جنرالهای مرد در جنگ است. زنان در جنگ تاریخ و ساعت نمیگوید، احساساتی را میگوید که از متن جنگ برخاسته است. او یادآور شد که به همین خاطر در افغانستان روایت جنگ به وسیله زنان خیلی روایت قویتر میتواند باشد.
دکتر کاوه جبران از دیگر داوران و سخنرانان این جشنواره خطاب به شاعران و نویسندگان جوان گفت که «در حال حاضر نزدیک به صد و هفتاد یا شصت ولسوالی در آتش جنگ میسوزد. یک نیروی کاملا متهجر تا دندان مسلح سر هر زندهای را میبرد، هر قامت ایستاده را به خاک میاندازد. با قلم خود از ارزشهای انسانی در برابر طالبان دفاع کنید. این به معنای این نیست که مثل طالبان ترانههایی مهیج و هیجانانگیز آدمکشی بسرایید. شما این جنایت را نشان بدهید. این شناعت را که در عصر حاضر اتفاق میافتد، نشان بدهید.»
یکی دیگر از اعضای هیات داوران و سخنرانان این جشنواره دکتر سرو رسا رفیعزاده بود. او در سخنرانیاش آثار ادبی معاصر را به دو بخش جنگ و ضد جنگ دسته بندی کرد و گفت: «این جشنواره برای شاعران و نویسندگان در دو بخش شعر و داستان فراخوان داده بود که آثار زیادی از جانب آنان در هر دو بخش به دبیرخانهی جشنواره مواصلت ورزید. در اکثر قریب به اتفاق، در این آثار نگاه ضدجنگ حاکم است. روزگار جنگ، حال و هوای جنگ، تبعات ناشی از جنگ، زخمهای پس از جنگ، مویه بر مصیبتهای جنگ، آرزوی صلح، و رویابافی برای رسیدن به زندگی بدون جنگ از موضوعات پربسامد آثار رسیده به دبیرخانه است.»
محمدشریف سعیدی از شاعران معروف و نامدار کشور و از دیگر داوران این جشنواره در پیام ویدیویی که برای جشنواره ارسال کرده بود بر اهمیت چنین جشنوارههایی با محوریت قربانیان و صلح اذعان کرد که قربانیان جنگ بسیار وسیعتر و گستردهتر از آن چیزی است که ما تصور میکنیم. او گفت: «امروز جنگ از همه انسانها و حتی از حیوانات، از طبیعت و محیط زیست قربانی میگیرد و به نحوی امروز قربانیان جنگ فراتر از انسانها؛ حیوانات، گیاهان، دریاچهها، چاهها، آبها، و رودخانهها هستند. اینها همه قربانیان جنگ هستند.»
برگزارکنندگان جشنواره زخمهای جنگ اهداف این جشنوراه را یادآوری رنجهای قربانیان، مبارزه با فراموشی و معافیت و حمایت از حقیقتیابی، گفتگو و التیام فرهنگی؛ تأمل دربارۀ جنگها و خشونتهای مداوم در افغانستان و تقویت فرهنگ رواداری، خشونتپرهیزی و دیگرپذیری؛ ایجاد انگیزه برای تولید آثار ادبی و هنری در رابطه به جنگ و خشونت و قربانیان آن و کمک به رشد و ترویج «ادبیات ضد جنگ» و «ادبیات قربانیمحور» و در نهایت تلاش در راستای خلق «روایت قربانیمحور» در مورد جنگهای افغانستان؛ کمک به شکلگیری گفتمان قربانیمحور در فرایند صلح افغانستان از طریق خلق و نشر آثار ادبی و هنری گفته اند.